ADHD u dorosłych: Jak rozpoznać i skutecznie sobie radzić?

Weronika Chrapońska
25 sty
3 minut(y) czytania

ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) to zaburzenie neurorozwojowe, które obejmuje szeroki zakres objawów, takich jak problemy z uwagą, impulsywność i trudności w regulacji emocji. Choć jest diagnozowane już u dzieci, przez wiele lat ADHD kojarzono głównie z chłopcami i młodzieżą, co skutkowało niedodiagnozowaniem dorosłych, zwłaszcza kobiet. Współcześnie ADHD jest rozpoznawane w coraz szerszych grupach, dzięki lepszemu zrozumieniu tego zaburzenia.

Od kiedy diagnozuje się ADHD?

Historia ADHD sięga XIX wieku, kiedy zaczęto opisywać zachowania związane z impulsywnością i trudnością w koncentracji. Termin „ADHD” jako jednostka diagnostyczna został wprowadzony dopiero w latach 80. XX wieku, a pierwsze formalne kryteria pojawiły się w klasyfikacjach medycznych, takich jak DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Początkowo koncentrowano się na dzieciach, a ADHD u dorosłych zaczęto diagnozować i badać na szerszą skalę w latach 90.

ADHD u kobiet – diagnoza od niedawna

Przez długi czas ADHD u kobiet było niedoceniane, ponieważ ich objawy często różnią się od tych występujących u mężczyzn. Kobiety częściej zmagają się z deficytem uwagi, skłonnością do marzycielstwa, niepokojem wewnętrznym czy trudnościami w organizacji, a mniej z widoczną nadpobudliwością. Takie różnice sprawiały, że wiele kobiet nie otrzymywało właściwej diagnozy aż do dorosłości. Obecnie coraz więcej specjalistów zwraca uwagę na specyfikę ADHD u kobiet i dostosowuje metody diagnostyczne do ich potrzeb.

Jak diagnozuje się ADHD u dorosłych?

Diagnoza ADHD u dorosłych opiera się na szczegółowym wywiadzie klinicznym, w którym bada się objawy obecne w dzieciństwie i ich wpływ na życie codzienne. Proces diagnostyczny może obejmować:

Rozmowy z psychiatrą lub psychologiem.
Kwestionariusze i testy oceniające koncentrację, impulsywność i organizację.
Analizę historii życia i funkcjonowania zawodowego, społecznego oraz emocjonalnego.
Diagnoza uwzględnia również wykluczenie innych zaburzeń, które mogą dawać podobne objawy, takich jak zaburzenia lękowe, depresja czy problemy ze snem.

Światowa Organizacja Zdrowia utworzyła test samoopisowy, który pomaga w obserwacji objawów. Jeżeli podejrzewasz ADHD u siebie, możesz pobrać tę skalę i samoobserwować się, np. porównując swoje wyniki w skali tygodniowej.

Objawy ADHD u dorosłych

W dorosłym życiu objawy ADHD mogą wyglądać inaczej niż w dzieciństwie. Typowe trudności to:

Problemy z koncentracją – trudność w skupieniu uwagi na jednej czynności przez dłuższy czas.
Przykład: Trudno Ci dokończyć raport w pracy, bo każde powiadomienie w telefonie Cię rozprasza.
Impulsywność – skłonność do podejmowania pochopnych decyzji.
Przykład: Decydujesz się na kosztowny zakup, którego później żałujesz.
Trudności w regulacji emocji – wybuchy gniewu, łatwe irytowanie się lub długotrwały smutek.
Przykład: Silnie reagujesz na drobne nieporozumienia w relacjach.
Chaos w organizacji – gubienie przedmiotów, nieumiejętność planowania działań.
Przykład: Regularnie zapominasz o ważnych spotkaniach lub terminach.

Jak sobie radzić z ADHD?

Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT): Skupia się na wypracowaniu strategii radzenia sobie z trudnościami, takich jak poprawa organizacji czy kontrola emocji.
Farmakoterapia: Leki poprawiają koncentrację i zmniejszają impulsywność. Są szczególnie skuteczne w połączeniu z terapią.
Wsparcie edukacyjne i emocjonalne: Zrozumienie ADHD pomaga zaakceptować swoje trudności i nauczyć się dobrze samoregulować.

Dlaczego warto szukać pomocy?

Nieleczone ADHD może prowadzić do niskiej samooceny, problemów w relacjach czy wyzwań zawodowych. Jednak osoby z ADHD często wykazują takie cechy jak kreatywność, zdolność szybkiego reagowania i nieszablonowe podejście do problemów. Dzięki wsparciu terapeutycznemu mogą lepiej wykorzystywać swoje mocne strony i osiągnąć większą harmonię w życiu.

Jeśli zauważasz u siebie objawy ADHD, skonsultuj się ze specjalistą. Diagnoza to pierwszy krok do lepszego zrozumienia siebie i efektywnego działania! Możesz zapisać się na diagnozę w moim gabinecie. Prowadzę również psychoterapię osób w ADHD.