Myśli automatyczne – co to takiego i dlaczego mają taką moc?

Czy zdarzyło Ci się kiedyś, że ktoś nie odpisał na wiadomość i od razu pomyślałeś: „Na pewno się obraził”? Albo że idąc na ważne spotkanie, w głowie pojawiło się: „I tak coś pójdzie nie tak”? Te krótkie zdania, które pojawiają się błyskawicznie i bez naszej woli, to właśnie myśli automatyczne.

Każdy z nas je ma. Są jak małe komentarze naszego umysłu, które od razu „opowiadają” nam, co się dzieje i co to dla nas znaczy. Problem w tym, że często te komentarze nie są do końca prawdziwe – ale mimo to potrafią silnie wpływać na nasze emocje i zachowania.

Czym są myśli automatyczne?

Myśli automatyczne mają kilka charakterystycznych cech:

• Pojawiają się błyskawicznie – zanim zdążysz się nad nimi zastanowić.

• Brzmią bardzo wiarygodnie – bo to głos w Twojej głowie.

• Wywołują emocje – czasem ogromne.

• Nie zawsze są zgodne z faktami – często są echem wcześniejszych doświadczeń albo starych schematów.

  
  

Wyobraź sobie, że dzwonisz do przyjaciółki, a ona nie odbiera.

• Myśl automatyczna: „Na pewno jest na mnie zła”.

• Emocja: lęk, poczucie winy.

• Zachowanie: zaczynasz unikać kontaktu.

A przecież może być też tak, że... po prostu była pod prysznicem albo rozładował jej się telefon.

Dlaczego myśli automatyczne są takie ważne?

W terapii poznawczo-behawioralnej mówimy, że to nie sama sytuacja wywołuje emocje, ale sposób, w jaki ją interpretujemy. Dwie osoby w tej samej sytuacji mogą przeżyć coś zupełnie inaczej – bo w ich głowie pojawiły się różne myśli.

Przykład:

• Osoba A widzi szefa z marsową miną i myśli: „Na pewno zrobiłam coś źle”. Czuje lęk i napięcie.

• Osoba B widzi to samo i pomyśli: „On chyba miał trudny poranek”. Czuje współczucie, ale nie obwinia siebie.

  
  

Czy w ogóle zastanawiałeś się, czym są myśli?

Brzmi dziwnie? A jednak. Większość z nas przyjmuje myśli jako fakty. Ale jeśli się zatrzymasz, możesz zauważyć, że to tylko słowa i obrazy w Twojej głowie – nie zawsze zgodne z rzeczywistością.

Psychologia różnie je traktuje:

• CBT mówi: to interpretacje, które decydują o emocjach i zachowaniu.

• Podejście mindfulness podpowiada: myśli to tylko wytwory umysłu – przychodzą i odchodzą, jak chmury na niebie.

• Neurobiologia: myśli to impulsy nerwowe.

  
  

Jakie myśli pojawiają się w różnych trudnościach?

Może zauważysz siebie w którymś z tych przykładów:

• Depresja: „Nie dam sobie rady”, „Wszystko jest bez sensu”.

• Lęk: „Na pewno się ośmieszę”, „To się źle skończy”.

• ADHD: „Znowu coś zapomniałem”, „Nigdy nie potrafię się skupić”.

• Zaburzenia odżywiania: „Nie powinnam tego jeść”, „Wyglądam okropnie”.

• Problemy w relacjach: „Na pewno mnie zostawi”, „Nie mogę nikomu ufać”.

  
  

Te myśli często są jak stary głos z przeszłości – czasem przypominają komentarze rodziców, nauczycieli albo rówieśników. Powtarzane latami, zaczynają brzmieć jak prawda absolutna.

Dlaczego warto je zauważać?

Bo właśnie wtedy odzyskujesz wpływ. Kiedy łapiesz się na tym, że Twój umysł podsuwa Ci „czarne scenariusze”, możesz się zatrzymać i zapytać:👉 „Czy to, co pomyślałam, na pewno jest faktem? Czy to tylko interpretacja?”

Już samo to pytanie może sprawić, że emocje opadną, a Ty zobaczysz sytuację szerzej.

✨ Pamiętaj: myśli automatyczne ma każdy – nie da się ich wyłączyć. Ale można nauczyć się je rozpoznawać, dystansować się od nich i sprawdzać, czy rzeczywiście są prawdziwe. To właśnie ćwiczymy w terapii poznawczo-behawioralnej – krok po kroku, by odzyskać poczucie wpływu na swoje emocje i codzienne życie.